Geschiedenis van het plaatsje HEEL in Limburg

 

Heel is van de drie kernen de oudste en naast grafvondsten en naamsverandering, duidt ook de vroegchristelijke heilige Stephanus als schutspatroon op een voortbestaan na de Romeinse Tijd. De kerktoren –althans het onderste gedeelte- stamt uit de twaalfde eeuw en is daarmee één van de oudsten uit de streek. Er zijn zelfs nog Romeinse dakpannen in verwerkt! De kerk was lange tijd de ‘moederkerk’ van Wessem, Beegden en Grathem. De pastoors van Heel bedienden ook de gelovigen in die plaatsen. Later is die positie gewijzigd ten gunste van Wessem, dat door zijn handelsstatus aan de maas belangrijker werd dan Heel. Kerkelijk maakte de hele streek deel uit van het bisdom Luik, het dorp Heel was ook nog wereldlijk bezit van het kapittel van St. Lambertus uit Luik. Deze kapittelheren (of kannuniken) hadden zowel de grond in eigendom en bezaten het privilege van de rechtspraak. In persoon kwamen zij dat natuurlijk niet doen, zodat ook hier regionale heren deze taak overnamen. En ook in Heel waren dat de Heren van Horne. Net als in Wessem kregen deze heren steeds meer macht. Alleen omdat de geschiedenis voor het Luikse kapittel gunstiger verliep dan voor de Van Hornes, is Heel steeds in bezit gebleven van St.Lambertus. Wel gaven in de loop van de 15e eeuw de graven van Horne hun rechten in het domein Heel in leen uit aan een zijtak van de familie, de Heren van Ghoor. Door vererving en huwelijk kwam dit later in handen van de uit het Luikse afkomstige familie De Horion. Het bleven echter zetbazen van het kapittel van St. Lambertus, dat regelmatig de zaken kwam controleren. Al deze ‘heren van Heel’ verbleven in het kasteel van Heel, dat voor een gedeelte nog bewaard is in de voormalige ‘oudbouw’ van Huize St. Anna. De fundamenten stammen waarschijnlijk nog uit de Frankische tijd (7e-9e eeuw).

 

Buurtschappen

Van de buurtschappen Pol en Panheel zijn uit de Middeleeuwse geschiedenis weinig gegevens bekend. Beide gehuchten behoorden tot de heren van Horne en vormden een eenheid met later zelfs een eigen schepenbank. Voor en na duiken de plaatsen op, bijvoorbeeld in 1490 als er een geschil is met het kapittel van Thorn over onbetaalde kosten aan de Polder veerlieden. Ook Osen wordt genoemd in verschillende aktes, voor het eerst in 1326 als leen aan Heynrick van Oze (ook wel Wesemael). Osen was toen een leenhoeve, met hooguit enkele boerderijen. Deze leenhoeve groeit later uit tot het kasteel van Osen, dat in 1920 bij het uitgraven van het lateraalkanaal afgebroken is. Overigens komt de naam Osen van dezelfde stam als Ohé (Heelder Ohé, Ohé en Laak), wat ‘vruchtbare plaats bij een rivier’ betekent.

In de Middeleeuwen hebben de heren van Horn in elk geval voor enige binding tussen de dorpen gezorgd.

 

Maar dit is ook interessant!

Hedel (Hèèl in de volksmond) is een dorp in de Nederlandse provincie Gelderland, dat gelegen is aan de Maas.

 

Zou onze Jacobus Smit uit Heel (die later in Heemstede is gaan wonen) het wel goed gezegd hebben bij de burgerlijke instantie? Heb het plaatjes Heel afgezocht in Limburg, maar ook dit plaatsje kan het dus zijn. Op naar Gelderland.....via Internet.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

--------------